Het overlijden van mijn vader

Ik heb flink getwijfeld of ik hierover wilde schrijven. Onderstaand verhaal is zo ongelofelijk persoonlijk. Het gaat om mijn verdriet, mijn ervaring en mijn rouwproces. Toch heb ik er voor gekozen dit verhaal met jullie te delen. Omdat ik wil laten zien waar ikzelf mee worstel en dat ik het soms ook allemaal niet weet. Omdat ik wil laten zien dat je in moeilijke tijden lief moet zijn voor jezelf en je de tijd moet nemen om te herstellen. Omdat ik wil laten zien dat je alleen kunt veranderen als je een situatie volledig omarmt en het geen zin heeft om constant tegen de stroom in te zwemmen. 

 

Mijn vader is overleden

 

Het staat er echt. Vandaag is het precies een maand geleden dat mijn vader plotseling is overleden. Hij was de laatste (schoon)ouder, de laatste opa van onze kinderen die nog leefde, de laatst overgeblevene uit het grote gezin waar hij uit kwam. Hij woonde op 91-jarige leeftijd nog zelfstandig in het huis dat hij samen met mijn moeder heeft laten bouwen toen ze met pensioen gingen.

 

“Vandaag is het precies een maand geleden dat mijn vader plotseling is overleden. Hij was de laatste (schoon)ouder, de laatste opa van onze kinderen die nog leefde, de laatst overgeblevene uit het grote gezin waar hij uit kwam.”

 

Vandaag leven we dus precies een maand zonder mijn vader. Ik blik terug op een intensieve periode; hoe was mijn gedrag? Wat waren mijn gedachten? Welke emoties overheersten er?

Ik voelde verdriet, maar ook opluchting, omdat ik wist dat mijn vader ernaar verlangde om herenigd te worden met mijn moeder en overleden broer. Die kennis gaf me een bepaalde vrede, maar toch voelde ik vooral spanning. Die spanning bracht me snel in actie-stand: “Als ik naar het huis van mijn vader ga (2 uur rijden vanaf mijn huis), dan moet ik dit meenemen… en dan moet ik dat regelen…” Ik ging me voorbereiden om enkele dagen te kunnen logeren in het huis van mijn vader. 

 

Ik voelde verdriet, maar ook opluchting. 

Terwijl ik naar zijn huis reed maakte ik me een voorstelling van wat ik aan zou treffen in zijn huis en stelde ik mezelf allerlei vragen: “Hoe zullen de kinderen reageren? Hoe zit het met een begrafenis in corona tijd?” Eigenlijk dacht ik aan hele praktische dingen, maar reed ik ook op de ‘automatische piloot’. Ik dacht aan mijn lieve vader; hoe hij was, wat hij deed, aan zijn stem, zijn gezicht, zijn liefde voor mijn moeder en voor ons. Ik dacht aan de onwerkelijkheid dat ik hem nooit meer levend zou zien, nooit meer iets voor hem kon doen, nooit meer bij hem kon zijn, nooit meer iets tegen hem kon zeggen, en dan sprongen de tranen in mijn ogen. 

 

Een fatale val

 

Toen we bij zijn huis aankwamen, konden we nog niets doen. Mijn vader is overleden door een fatale val. Er werd een forensisch onderzoek ingesteld om uit te sluiten dat er sprake was van een geweldsdelict. We hebben samen gezeten en gepraat in de woonkamer, wat fijn was maar ook lang duurde. Na afronding van het onderzoek was er gelukkig een forensisch arts die heel empathisch was en uitgebreid verslag heeft gedaan van de resultaten van het onderzoek. Tot slot heeft hij ons mee naar boven begeleid.

 

In de organisatie modus

 

Eindelijk konden we aan het werk om de uitvaart te organiseren. Bij mij ontstond er weer (ik herken het uit eerdere situaties als deze) een soort hyperfocus waarin ik met veel aandacht en zorg allerlei details ging regelen, organiseren, coördineren en afstemmen. Ik heb veel behoefte aan ‘oog voor detail’. Bij een afscheid zijn er veel details belangrijk. Ik vind het fijn om op deze manier naar iets concreets toe te werken, samen te werken, maar ook woorden te zoeken voor wie mijn vader was, wat hij voor anderen betekende, hoe zijn leven gelopen is en dergelijke. Ondertussen heb ik ook oog voor mijn naasten en andere mensen die dicht bij mijn vader stonden. We deelden het verdriet.

 

Ik heb veel behoefte aan ‘oog voor detail’. Bij een afscheid zijn er veel details belangrijk.

 

De aandacht voor het organiseren van het afscheid klinkt heel zakelijk, maar ondertussen lag mijn vader opgebaard in zijn huis; we konden naar hem toe lopen, naar hem kijken, iets tegen hem zeggen en de plek werd steeds rijker versierd met bloemen. We namen de tijd om verhalen over mijn vader te vertellen en tot ons te nemen. We hebben hem die week niet alleen gelaten. Door post, bezoek en telefoon hebben we ervaren hoe geliefd hij was. Dat raakte mij, raakte ons.

Wat me ook opviel was dat ik heel snel ging relativeren: Het was onverwacht, maar ik had altijd ‘verwacht’ dat hij plotseling zou overlijden. Het onverwachte is toch weer een beetje verwacht, dus niet helemaal onverwacht. Gelukkig werd dit gepareerd in de reacties die ik hierop kreeg. Ik vertelde mensen vaak dat we vrede hadden met het feit dat mijn vader was overleden. Gelukkig zijn er dan woorden van mensen om me heen, zoals: ‘Vrede en verlies gaan hand in hand.’ 

Het afscheid was uiteraard in kleine kring. Mooi. Alles waar we zo hard voor gewerkt hadden, klopte. Veel mensen keken thuis mee via een videoverbinding. Na het afscheid ben ik naar huis gegaan en heb ik lekker buiten gewandeld. De dag erna heb ik nog een stuk gewandeld, veel verder deze keer, in het heerlijke winterzonnetje.

De pastoor gaf me nog een heel mooi inzicht in de dagen na het overlijden van mijn vader. Tijdens één van onze gesprekken vertelde ik dat het me verbaasde hoe we nu pas zijn hele leven kunnen overzien en het onder woorden kunnen brengen, waarop de pastoor, een wijze, sensitieve man, vertelde dat je het leven van een overledene pas nu kan overzien omdát het afgerond is. Vóór die tijd wordt het leven nog geleefd,  zit je nog ‘in het verhaal’ en neem je zelf nog deel aan dit leven. Daarom nu pas en niet eerder. Het is zo logisch, maar zo had ik er nog niet naar gekeken.

 

“De pastoor, een wijze, sensitieve man, vertelde dat je het leven van een overledene pas nu kan overzien omdát het afgerond is.”

 

 

Back to work

 

En toen kwam het moment dat ik ‘weer gewoon’ aan het werk ‘moest’, maar dat ging natuurlijk niet. ‘Practice what you preach’ was wat mij te doen stond. Ik had een week lang in de actie-stand gestaan, veel gedaan en emotionele stress ervaren. Hoe mooi de dagen ook waren, ze waren ook inspannend. Daar moest rust en herstel tegenover staan om weer in balans te komen. Dit betekende: vroeg naar bed, minder lange werkdagen maken, niet te veel van mezelf vragen en het verdriet wat ik voel toelaten. 

 

Hoe mooi de dagen ook waren, ze waren ook inspannend. Daar moest rust en herstel tegenover staan om weer in balans te komen.

 

Nu, een maand na mijn vaders overlijden, is dat eigenlijk nog zo. ‘Wees lief voor jezelf’, zeg ik regelmatig tegen mezelf. Ik heb geluk dat de natuur zich van zijn mooiste kant laat zien met eerst de sneeuw en vorst en nu het lenteweer. Ik neem contact op met mijn broers als ik merk dat het me stress geeft om in hun tempo bezig te zijn met de opvolging van mijn vaders overlijden. De (h)erkenning die dit geeft, het samen praten, geeft me vervolgens weer het vermogen om ermee aan het werk te gaan. Zacht, zonder stress. Ook vandaag, een maand later, heb ik wat klusjes gedaan. Het was fijn om te doen. 

Het maakt niet uit of je lijdt vanwege een burn-out, een verlies van een naaste of structurele stress: alles begint bij het ontdekken van je pijn en het accepteren van de huidige situatie, precies zoals die is. Alleen vanuit daar kun je écht reflecteren en verandering in gang zetten.