Omgaan met veranderingen: voorkom een overspannenheid

 

Als je leven plotseling ontregeld is, hoe voorkom je dat je overspannen wordt? Hoe blijf je in balans?

 

Als je leven in een keer ‘op zijn kop’ staat, dan is deze situatie een mogelijke stressbron. In dit artikel leg ik je uit waarom dit zo is en geef ik je tips hoe hiermee om te gaan. Om overspannenheid – of erger – als gevolg van deze stress te voorkomen.

In dit artikel vind je:

1. Waarom een (plotselinge) verandering in je leven een stressbron is;
2. Manieren om jouw reacties op een gebeurtenis (zoals corona) te onderzoeken;
3. Wat je kunt doen om overspannenheid te voorkomen.

 

“Als je leven in een keer ‘op zijn kop’ staat, dan is deze situatie een mogelijke stressbron.”

1. Waarom een (plotselinge) verandering in je leven een stressbron is

Het ene moment loopt je leven op rolletjes of heb je een zekere regelmaat en routine in je leven; het andere moment gebeurt er iets waardoor jouw omgeving of jouw situatie volledig verandert. De corona-crisis is zo’n situatie die iedereen op de een of andere manier raakt.

Maar waarom is dit een stressbron? Simpelweg omdat de situatie vraagt om aanpassing:  jij moet je aanpassen aan een nieuwe, misschien nog onbekende situatie. Dit vraagt inspanning – en ons stresssysteem is betrokken bij iedere vorm van inspanning.

“De corona-crisis is zo’n situatie die iedereen op de een of andere manier raakt.”

2. Jouw reacties op de gebeurtenis onderzoeken

Stress is functioneel: het zorgt ervoor dat je je aan kunt passen als situaties veranderen of als je alle zeilen bij moet zetten. Stress is dus feitelijk onmisbaar in ons leven: het zorgt ervoor dat er energie beschikbaar komt.

Het maakt hierbij niet uit of het gaat om fysieke, sociale, emotionele of mentale veranderingen en uitdagingen. Voor veel mensen zijn één of meerdere onderdelen realiteit geworden door corona. Misschien herken jij je er ook wel in.

 

a. Fysieke inspanningen, uitdagingen en/of veranderingen

Wat heb jij persoonlijk nodig aan fysieke inspanning om ‘goed in je vel’ te zitten? Het kan zijn dat de hoeveelheid beweging die in jouw normale werkdag was verweven, in een keer tot stilstand komt.

Je loopt nu twee passen naar het koffiezetapparaat in plaats van die lange gang door; je fietst niet meer naar je werk; je loopt niet meer over de parkeerplaats, je gaat geen trap op of naar die collega die drie afdelingen verder zit; je kunt ’s avonds of in het weekend niet gaan trainen of naar de fitness.

Stiekem bewoog je misschien meer dan je dacht? Hoe dan ook: in één klap matcht jouw behoefte aan fysieke inspanning niet meer met jouw dagelijkse doen en laten.

“Stiekem bewoog je misschien meer dan je dacht?”

b. Sociale inspanningen, uitdagingen of veranderingen

Weinig mensen zijn een echte ‘einzelgänger’; veel mensen hebben behoefte aan sociale contacten. De een misschien meer dan de ander. Gewoon, een praatje, iets grappigs delen of iets serieus, liefst ook nog op je eigen niveau. Vaak gaat dit ongemerkt: een gesprekje als je binnenkomt, tijdens een koffiepauze of de lunch. Je bent je vaak helemaal niet bewust van deze behoefte.

Nu werk je alleen thuis, met je partner of met je kinderen om je heen: een totaal verschillende context. Of misschien is er nu juist helemaal geen tijd om te pauzeren, omdat de werkdruk enorm is: omdat je ‘in corona-modus’ zit en er pas aan het eind van de shift weer uit kan. Misschien zijn jouw collega’s ziek en mis je de vertrouwde collega’s waarmee je kleine gebeurtenissen deelt. Misschien mis je je familie, je ouders, omdat je niet op bezoek kunt.

Jouw normale sociale context kan behoorlijk in de war geschopt zijn en in één keer word je je bewust van jouw behoefte aan sociale contacten.

“(…) in één keer word je je bewust van jouw behoefte aan sociale contacten.”

c. Emotionele inspanning, uitdagingen en veranderingen

De nieuwe situatie brengt nieuwe ervaringen: ervaringen die invloed kunnen hebben op jouw emoties.

 

Boos

Je kunt je boos voelen. Boos, omdat jouw vrijheid je is afgenomen. Boos omdat je ineens ‘zit opgescheept’ met je kinderen en ze les moet geven. Als je boosheid voelt, betekent dit meestal dat je iets als onrechtvaardig ervaart.

 

Angst

Angst en onzekerheid kunnen in deze tijd een grote rol spelen. Angst vanwege dreiging om ernstig ziek te worden, van baanverlies, van een recessie. De onzekerheid over hoe lang het gaat duren. De angst om iemand te verliezen.

Het gevoel van angst komt voort uit je behoefte aan veiligheid, een veiligheid die je nu misschien niet ervaart. Het maakt daarbij niet uit of het al realiteit is of dat de gebeurtenissen alleen in je hoofd plaatsvinden. Ingebeeld of echt, het geeft dezelfde stressreactie.

“Het gevoel van angst komt voort uit je behoefte aan veiligheid, een veiligheid die je nu misschien niet ervaart.”

Verdriet

Je kunt gevoelens van verdriet ervaren. Rouw om datgene wat je kwijt bent geraakt: je baan, je vrijheid, het bezoeken van je opa en oma, misschien zelfs een dierbare. Het gaat altijd om zaken die jij op dit moment als pijnlijk, onomkeerbaar en ongewenst ervaart.

 

d. Denken

De nieuwe situatie kan ervoor zorgen dat je hoofd niet stilstaat, dat het je continu bezighoudt. Je ziet bijvoorbeeld ‘beren op de weg’: je maakt je druk om zaken die zich feitelijk nog niet hebben voorgedaan, maar wel kúnnen gebeuren. Er gaan allerlei ‘rampscenario’s’ door je hoofd. Je piekert over datgene wat nu van je gevraagd wordt. Bijvoorbeeld omdat je én voor je kinderen moet zorgen én je werk af moet zien te krijgen. Maar het kan ook zijn dat je te weinig focus hebt gedurende de werkdag omdat je steeds je aandacht moet verdelen tussen je gezin en je werk.

Je wilt of moet teveel tegelijk doen.

Zoals aangegeven is stress functioneel. Stress wordt pas een probleem als er onvoldoende ruimte is voor herstel. Ga voor jezelf na wat de nieuwe situatie doet met jouw fysieke, sociale, emotionele en mentale inspanningen. Ben je harder aan het werk dan normaal omdat jouw brein overuren maakt? Of omdat je negatieve emoties ervaart? Mis je de sociale contacten of mis je jouw fysieke activiteiten? Wat speelt er in en om jou heen op dit moment? Jouw bewustwording is altijd de eerste stap.

“Stress wordt pas een probleem als er onvoldoende ruimte is voor herstel.”

 

3. Wat je kunt doen om overspannenheid te voorkomen

De conclusie van jouw onderzoek kan zijn, dat je brein hard aan het werk is of dat jouw emoties je erg bezighouden. Dat je onder druk staat door de veranderde omstandigheden. De allerbelangrijkste tip voor deze periode is: zorg goed voor jezelf. Je hebt meer stress, je bent meer inspanning aan het leveren. Daar moet eenvoudig meer herstel tegenover staan. Zolang stress en herstel in balans zijn, loop je geen risico op overspannenheid of burn-out. ‘Wie hard werkt, moet hard uitrusten’ en uitrusten gebeurt vooral tijdens je slaap.

Je loopt wél risico als deze stress lang aanhoudt, waardoor het chronische stress gaat worden. Als hier onvoldoende herstel tegenover staat, kun je het effect voorspellen.

‘Maar wat als je niet kúnt slapen?’, hoor ik je denken. Als je zoveel indrukken hebt opgedaan, dat je systeem overprikkeld is? Of als je ’s nachts ligt te piekeren, waardoor je onvoldoende herstelt? Vraag jezelf dan af waar jij precies behoefte aan hebt.

“Wie hard werkt, moet hard uitrusten en uitrusten gebeurt vooral tijdens je slaap.”

 

Sociale contacten onderhouden

Wat je heel erg kan helpen is dingen doen waar jij specifiek behoefte aan hebt: blijf met collega’s, vrienden, familie in contact –  door bijvoorbeeld (video)bellen. Bel je collega’s ook vanuit jouw behoefte tot ‘social talk’; niet enkel en alleen om iets zakelijks te bespreken.

 

Fysieke inspanning

Neem tijd voor fysieke inspanning, als jij daar behoefte aan hebt. Kijk wat er nu mogelijk is zonder dat je een sportschool of vereniging kunt bezoeken.

 

Geprikkeld systeem tot rust brengen

Neem tijd om alleen te zijn en rustig naar muziek te luisteren, zodat jouw geprikkelde systeem tot rust kan komen.

 

Tijd nemen/vragen voor aanpassing

Wat meespeelt in deze situatie is dat de ene persoon zich gemakkelijker aan kan passen dan een ander. Als jij iemand bent die tijd nodig heeft om zich aan te passen, dan kost een plotselinge verandering meer energie dan als je gemakkelijk met de stroom meebeweegt.

Gun jezelf deze tijd en vraag anderen deze tijd jou ook te gunnen.

 

Hulp nodig?

Hoe jij hier persoonlijk het beste mee om kunt gaan, is volledig uniek en hangt af van jouw KernTalenten, van wie jij diep van binnen bent. Heb jij behoefte aan een gesprek hierover, aarzel niet om te bellen.